Multimetr – pytania i wątpliwości

W pierwszym artykule tej serii (B040) podane były elementarne wiadomości o multimetrach i opisane zostały podstawowe pomiary: napięcia, prądu i rezystancji. W drugiej części (B041) zajmowaliśmy się pozostałymi funkcjami multimetrów. Teraz w trzeciej omówię pytania i wątpliwości związane z multimetrami.

Niniejszy trzyczęściowy artykuł przeznaczony jest dla zupełnie początkujących. Natomiast mnóstwo wskazówek dla elektroników, którzy chcą bliżej poznać multimetry i dokonać sensownych zakupów, zawartych jest w oddzielnej serii artykułów, oznaczonej kolejnymi numerami począwszy od M001.

Osoby mniej zorientowane mają różne pytania i wątpliwości dotyczące multimetrów. Oto niektóre.

Co to jest AC/DC?

AC to skrót od Alternating Current, co można przetłumaczyć jako prąd zmienny, ale należy raczej rozumieć jako prąd przemienny z sieci energetycznej. Skrót zawiera słowo prąd (ang. current), ale dotyczy także napięcia (ang. voltage). Oznaczenie 227VAC (lub podobne bardziej prawidłowe, np. 227 V AC) oznacza napięcie zmienne (przemienne) – na przykład zmierzone w gniazdku sieci energetycznej.

Z kolei DC to skrót od Direct Current – prąd stały. Analogicznie, dotyczy także napięcia stałego – przykład to 4,2VDC (bardziej prawidłowo: 4,2 V DC) – takie jest prawidłowe napięcie stałe w pełni naładowanego akumulatora litowego.

W elektronice bardzo często mamy przebiegi zmienne, nałożone na napięcia czy prądy stałe. Niestety, w tej kwestii multimetry są prymitywne i na zakresach DC mierzą tylko składową stałą (uśrednioną) i np. nie mogą zmierzyć krótkich impulsów.

Z pomiarem „nietypowych” przebiegów na zakresach AC zwykle jest jeszcze gorzej. Na przykład multimetry nie mogą zmierzyć tylko składowej zmiennej, jeżeli występuje ona na tle składowej stałej. Ogólnie biorąc, multimetry przeznaczone są do pomiarów sinusoidalnych napięć i prądów w obwodach sieci energetycznej. Odstępstwa od tego najczęściej skutkują poważnymi błędami wskazań.

Dlaczego w multimetrze jest gniazdo COM?

W zależności od przeprowadzanego pomiaru, trzeba włożyć przewody pomiarowe w odpowiednie gniazdka. W każdym multimetrze jest gniazdo oznaczone COM, co widać na fotografii wstępnej.

To skrót od common – wspólny. To zacisk ogólny, wspólny dla większości pomiarów, coś w rodzaju masy. Tu wkładamy wtyczkę czarnego kabla pomiarowego. Natomiast wtyczkę kabla czerwonego wkładamy w jedno z pozostałych gniazd. Większość multimetrów ma cztery gniazda, z czego dwa do pomiaru prądu. Jedno do pomiaru dużych prądów oznaczone 20 A lub 10 A i drugie do małych prądów, oznaczone mA lub µA. Czwarte gniazdo pomiarowe, zwykle oznaczone VΩ, jest wykorzystywane najczęściej – przede wszystkim do pomiaru napięć i rezystancji.

Czy w multimetrze kabel czerwony to „plus”?

Przy pomiarze napięć i prądów stałych można powiedzieć, że tak powinno być. Jeżeli napięcie (potencjał) czerwonego kabla będzie wyższy niż czarnego, dołączonego do gniazdka COM, wtedy na wyświetlaczu pojawi się dodatnia wartość. Zamiana kabli oczywiście nie zaszkodzi, ale wtedy łatwiej o pomyłkę co do biegunowości napięć i prądów stałych, jak pokazuje fotografia 1.

(…) ciach!

To jest tylko początek, zapowiedź artykułu, którego pełna wersja ukazała się z numerze lutowym czasopisma Zrozumieć Elektronikę (ZE 3/2023). Czasopismo aktualnie nie ma wersji drukowanej na papierze. Wydawane jest w postaci elektronicznej (plików PDF). Pełna wersja czasopisma umieszczona jest na moim profilu Patronite i dostępna jest dla Patronów, którzy wspierają mnie kwotą co najmniej 10 zł miesięcznie. Natomiast niepełna, okrojona wersja, pozwalająca zapoznać się z zawartością numeru ZE 3/2023 znajduje się tutaj.

Piotr Górecki