Czym zastąpić triak BTB04-600SAP?

W tej rubryce przedstawiane są odpowiedzi na wybrane pytania dotyczące elektroniki, zawarte w komentarzach do postów i filmów, nadsyłane przez Patronów i Mecenasów. Wszystkie możliwości kontaktu podane są na stronie: Zapytaj, odpowiedz.

W ściemniaczu zepsuł się triak BTB04-600 SAP. Czym można go zastąpić? Odmiany SAP nie mogę znaleźć w sklepie, jest tylko wersja BTB04-600 SL. Czym różni się SAP od SL?

Najprostsza odpowiedź brzmi: tego rodzaju triaki są bardzo popularne i tanie. Kosztują po kilka złotych, więc kup i zamontuj wersję BTB04-600 SL.

To w zdecydowanej większości przypadków powinno rozwiązać problem. A gdyby się jednak okazało, że układ nie pracuje lub okresowo pojawiają się jakieś błędy, wtedy będziesz szukać albo wersji SAP, albo jakiegoś ściślejszego odpowiednika. Najprawdopodobniej nie będzie to jednak potrzebne.

Dobór odpowiednika w przypadku tranzystorów i diod zwykle jest dużo łatwiejszy, niż w przypadku triaków. Problem z triakami polega na tym, że w grę wchodzą dwie istotne kwestie.

Jedna ważna kwestia to fakt, że zależnie od współpracującego obciążenia, mogą wystąpić kłopoty, których nie sposób krótko opisać. Ogólnie biorąc, najtrudniejsze jest obciążenie o charakterze indukcyjnym, czyli w praktyce silniki i transformatory. W indukcyjności prąd opóźnia się względem napięcia i to może być powodem rozmaitych kłopotów. Może występować „gubienie impulsów”, co potocznie nazywa się migotaniem. Najgorszym przypadkiem jest włączanie triaka tylko w dodatnich lub ujemnych połówkach sinusoidy sieci energetycznej, co oznacza przepływ prądu stałego (tętniącego) i często prowadzi do uszkodzenia.

Na takie niełatwe problemy napotykają przede wszystkim osoby projektujące urządzenia zawierające triaki, ale problem czasem może też wystąpić przy szukaniu zamiennika uszkodzonego triaka.

Druga kwestia to czułość wyzwalania, określana wartościami prądu bramki, niezbędnego do wyzwolenia triaka. A triaki można włączać w różny sposób: zarówno dodatnimi impulsami prądu bramki, jak i impulsami ujemnymi. A wtedy niejednakowa jest czułość wyzwalania.

Ogólnie biorąc, można mówić o trzech rodzajach triaków:

– standard – czyli o triakach zwykłych,

– tzw. sensitive gate, o dużej czułości wyzwalania, czyli o małym prądzie bramki,

– tzw. snubberless, które z jednej strony lepiej radzą sobie z „trudnymi” obciążeniami, ale z drugiej strony wymagają określonych sposobów sterowania.

Wybór sposobu sterowania zależy od kilku czynników. Jeżeli w układzie konstruktor przewidział zastosowanie klasycznego, zwykłego triaka, to najczęściej można go zamienić na inną wersję. Może się zdarzyć, że konstruktor przewidział w układzie albo triak snubberless, albo sensitive gate i zastosował odpowiedni sposób sterowania, a  wtedy zamiennik powinien mieć zbliżone właściwości. Triaki typów snubberless oraz sensitive gate generalnie nie powinny być stosowane zamiennie.

Jednak w tym przypadku prawdopodobieństwo wystąpienia problemów jest stosunkowo małe, ponieważ trak pracuje w ściemniaczu.

Rysunek 1 pokazuje fragment karty katalogowej ST triaka BTB04-600SL. Jak widać, literka S oznacza czułość wyzwalania obwodu bramki 10mA, natomiast literka L wskazuje na przeznaczenie do zastosowań „oświetleniowych”, czyli także do ściemniaczy. W tej karcie w opisie tego triaka czytamy: The BTB04-600SL 4-quadrants TRIAC is intended for general purpose applications where high surge current capability is required, such as lighting, corded power tools, industrial. This TRIAC features a gate current capability sensitivity of 10 mA. Ten opis oraz obecność literki L w oznaczeniu sugerują, że w takim zastosowaniu nie powinno być problemów.

(…)

——– ciach! ——–

To jest tylko fragment artykułu, którego pełna wersja ukazała się w numerze styczniowym czasopisma Zrozumieć Elektronikę (ZE 1/2023). Czasopismo aktualnie nie ma wersji drukowanej na papierze. Wydawane jest w postaci elektronicznej (plików PDF). Pełna wersja czasopisma umieszczona jest na moim profilu Patronite i dostępna jest dla Patronów, którzy wspierają mnie kwotą co najmniej 10 zł miesięcznie. Natomiast niepełna, okrojona wersja, pozwalająca zapoznać się z zawartością numeru ZE 1/2023 znajduje się tutaj.

 

Piotr Górecki

 

Uwaga! Osoby, które nie są (jeszcze) moimi stałymi Patronami, mogą nabyć PDF-y z pełną wersję tego numeru oraz wszystkich innych numerów czasopisma wydanych od stycznia 2023, „stawiając mi kawę” (Cappuccino = 10 złotych za jeden numer czasopisma w postaci pliku PDF).
W tym celu należy kliknąć link (https://buycoffee.to/piotr-gorecki), lub poniższy obrazek

Następnie wybrać:
– jeśli jeden numer ZE – CAPPUCINO (10 zł),
– jeśli kilka numerów ZE – WSPIERAM ZA. I tu wpisać kwotę zależną od liczby zamawianych numerów – wydań (N x 10zł),
Wpisać imię nazwisko.
Podać adres e-mail.
Koniecznie zaznaczyć: „Chcę dołączyć wiadomość dla Twórcy” i tu wpisać, który numer lub numery mam wysłać na podany adres e-mailowy.