Podstawy automatyki – wprowadzenie

Czy wyłącznik dla elektryka jest tym samym, co myśli przeciętny Kowalski? Czym się różni bezpiecznik od wyłącznika instalacyjnego? Czym jest ,,korek”? Czy dla elektryka ,,eska” kojarzy się tylko ze stacją radiową? Czy przekaźnik jest stycznikiem? Odpowiedzi na te pytania znajdziesz w tym artykule.

Podstawowe aparaty elektryczne – wyłącznik, rozłącznik, odłącznik

To, co przeciętny Kowalski nazywa powszechnie ,,wyłącznikiem”, dla elektryka niekoniecznie jest wyłącznikiem. Do przerywania obwodów elektrycznych elektryk wykorzystuje wyłącznik, rozłącznik i odłącznik. Zastosowanie każdego z nich jest odmienne i pełnią one różne funkcje.

Odłącznik jest aparatem w zasadzie rzadko używanym w obwodach niskiego napięcia, tj. do 1 kV. Stosowany jest raczej w obwodach wysokiego napięcia. Jego głównym zadaniem jest stworzenie widocznej przerwy izolacyjnej w obwodzie – rysunek 1 (źródło: https://www.iezd.pl). Otwarcie noży odłącznika jest możliwe wyłącznie w stanie bezprądowym – aparat ten nie ma możliwości zgaszenia łuku elektrycznego, co powoduje zniszczenie urządzenia (vide film https://www.youtube.com/watch?v=lRt5xeMMEDQ). Pod pewnymi warunkami odłączniki mogą być stosowane do wyłączania nieobciążonych transformatorów małej mocy.

Rozłącznik jest aparatem stosowanym na każdym poziomie napięcia. Posiada komorę gaszeniową i może być używany w obwodach obciążonych, ale wyłącznie prądem roboczym. Jako zabezpieczenia przedlicznikowe w instalacjach domowych powszechnie stosowane są rozłączniki bezpiecznikowe, gdzie zabudowano dodatkowo wkładki bezpiecznikowe do ochrony obwodu. W niektórych przypadkach zamiast wkładek stosowane są zwory o rozmiarach odpowiadających bezpiecznikom. Rozłączniki bezpiecznikowe nazywane są często wśród elektryków erbekami od serii aparatów RBK produkcji toruńskiego Apatora – fotografia 2 (zdjęcie własne).

(…) ciach!

To jest tylko początek, zapowiedź artykułu, którego pełna wersja ukazała się z numerze kwietniowym czasopisma Zrozumieć Elektronikę (ZE 4/2023). Pełna wersja czasopisma umieszczona jest pod tym linkiem. Natomiast niepełna, okrojona wersja, pozwalająca zapoznać się z zawartością numeru ZE 4/2023 znajduje się tutaj.

Mateusz Ostrycharz

elektryk.mo@gmail.com